Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Тури Панкли ялӗ ҫывӑхӗнчи вӑрман хӗрринче Шупашкарта пурӑнакан 43 ҫулти арҫынна йӗрке хуралҫисем тытса чарнӑ. Кун пирки «Суйман МИХ» кӑларӑм хыпарлать.
Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫав кунхине хайхи арҫыннӑн ҫӑмӑл машининче виҫӗ хир сысни тушкине тата пӑшал тупса палӑртнӑ, полици ӗҫченӗсем вӗсене йӑлтах туртса илнӗ. Пакунлисем тӗпчесе пӗлнӗ хыҫҫӑн ҫав арҫын тискер кайӑксене чылай вӑхӑт хушши пӗр вырӑнта тӑрантарни, апатланма хӑнӑхсан вӗсене персе вӗлерни паллӑ пулнӑ. Анчах айӑпланакан арҫыннӑн пӗр чӗрчуна тытма ирӗк паракан лицензи ҫеҫ пулнӑ. Ҫапла майпа вӑл 240 пин тенкӗлӗх сиен кӳнӗ. Ҫак сӑлтавсене шута илсе хула ҫынни тӗлӗшпе пуҫиле (уголовлӑ) ӗҫ пуҫарнӑ, лару-тӑрӑва малалла тишкереҫҫӗ.
Муркаш районӗнчи пӗр ялта чутах пысӑк инкек пулман. Телее, кил хуҫи хӗрарӑмӗ вӑхӑтра вӑранса ӗлкӗрнӗ. Унсӑрӑн ҫемйипех сӗрӗмпе наркӑмӑшланса ҫут тӗнчерен уйрӑлӗччӗҫ.
Ку пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче пулнӑ. Нумай ачаллӑ амӑшӗ кӑмака хутнӑ, анчах юшкине кӑвар шӑранса пӗтмесерех хупса лартнӑ. Ҫав вӑхӑтра килте 7-ри, 8 ҫулти тата 14-ри ачасем пулнӑ. Вӗсем чутах сӗрӗмпе наркӑмӑшланса вилмен.
Амӑшӗ те, ачисем те ҫывӑрнӑ. Хӗрарӑм хӑйне япӑх пулса кайнипе вӑраннӑ. Вӑл пӳлӗмре сӗрӗм шӑрши сарӑлнине сиснӗ те часрах васкавлӑ медпулӑшу чӗннӗ. Кил-йыша пульницӑна илсе кайнӑ. Халӗ вӗсен пурнӑҫӗ хӑрушлӑхра мар.
Полици ӗҫченӗсем кӑмакана вӑхӑтра тӗрӗслемеллине аса илтереҫҫӗ, юшкӑна кӑвар пӗтсен ҫеҫ хупмалли пирки асӑрхаттараҫҫӗ.
Муркаш районӗнче пурӑнакан 30 ҫулти арҫыннӑн тата унпа пӗрле ӗҫленӗ 29-ти тусӗн судра явап тытма тивӗ.
Аслӑраххи такси службинче вӑй хунӑ. 2016 ҫулхи ҫӗртме тата ҫурла уйӑхӗсенче хайхискер Мӑн Сӗнтӗрте темӗнле ҫынсемпе (вӗсем камсем пулнине халӗ уҫӑмлатаҫҫӗ) калаҫса татӑлнӑ та конкурентсене хӑратнӑ. Вӗсем ытти таксиста машинине тӗп тӑвассипе е сиенлетессипе, хӑйсене хур кӑтартассипе хӑратнӑ. Ҫавна май лешсем пассажирсене, хӑйсен клиенчӗсене, кирлӗ вырӑна ҫитереймен.
Пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче вӑл конкурентсене хӑйӗн 29 ҫулти пӗлӗшӗпе хӑратма тытӑннӑ. Халӗ ҫав таксист тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫсене тишкереҫҫӗ.
Чӑваш Енӗн Финанс министерстви Чӑваш Енри районсемпе хуласенче тупӑш илнине шутласа кӑларнӑ. Налук тата урӑх тупӑш илесси ҫӗнӗ ҫулти пӗрремӗш уйӑхра республикӑри 11 муниципалитетра лайӑхланнӑ.
Тупӑш илессине процентпа танлаштарса тишкерсен Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче уйрӑмах аван ӗҫлени курӑнать: унти ӳсӗм — 58,3%, Ҫӗмӗрлере — 12,2%, Канашра — 6,4%, Муркаш районӗнче — 26,6%, Етӗрне районӗнче — 14,4%.
Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче Чӑваш Енри 15 муниципалитетра тупӑш пайӗ унчченхинчен чакнӑ. Уйрӑмах пӗчӗкленнисен шутӗнче республикӑн Финанс министерстви Ҫӗрпӳ тата Комсомольски районӗсене асӑннӑ. Малтан асӑннинче тупӑш илесси пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи малтанхи уйӑхринчен 29,5 процент сахалланнӑ, Каҫал тӑрӑхӗнче — 15,6 процент.
Муркаш районӗнчи пӗр ялта арҫын Александр Невский чиркӗвне тӑтӑшах ҫӳренӗ. Пӗр кунхине вӑл кассӑна тата ҫынсем храма парса хӑварнӑ ҫӗрре вӑрланӑ. Кун пирки полицие ҫийӗнчех пӗлтернӗ.
Ҫак киревсӗр ӗҫе 28 ҫулти арҫын тунӑ. Ҫынсем ӑна Муркашра курнӑ. Кайран вӑл хӑйӗн ялне кайнӑ. Шӑпах ҫавӑнта тытса чарнӑ та ӑна. Хайхискер вӑрланӑ укҫа-тенкӗн пӗр пайне тӑкаклама ӗлкӗрнӗ.
Алтарьтен илсе тухнӑ ылтӑн ҫӗрӗ, укҫан пӗр пайӗ тата кӗлӗ кӗнеки хӑйӗн ҫумӗнчех пулнӑ. Тӗлӗнмелле те, вӑрланӑ укҫана вӑл Муркашри храма кӑштах панӑ. Хӑйӗн айӑпне ҫемҫетесшӗн пулнӑ-ши? Арҫын хӑй пысӑк айӑпа кӗнине питӗ лайӑх ӑнланать, ӳкӗнет.
Арҫыннӑн психиатр патӗнче тӗрӗсленме тивӗ. Салтакран таврӑнсан ял ҫыннисем вӑл хӑйне урӑхларах тытнине асӑрханӑ.
Чӑваш Енри ҫичӗ районти ҫул-йӗре кӑҫалпа килес ҫул «ДорТех» предприяти тытса тӑрӗ. Аукцион пӗтӗмлетӗвӗпе «Правда ПФО» интернет-хаҫат паллаштарнӑ. Аукциона пӗртен-пӗр предприяти хутшӑннӑ-мӗн. Контракт хакӗ — 252,6 млн тенкӗ. Тепӗр майлӑ каласан, ҫул-йӗре тытса тӑма тивӗҫнӗ организацие ик ҫулта хыснаран ҫавӑн чухлӗ укҫа уйӑрӗҫ.
«ДорТех» Улатӑр, Элӗк, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш, Пӑрачкав, Ҫӗмӗрле, Етӗрне районӗсенче регион тата муниципалитет пӗлтерӗшлӗ ҫулсемшӗн яваплӑ пулӗ.
«ДорТех» предприятин устав капиталӗн 51 проценчӗ Александр Волков аллинче-мӗн. Вӑл хӑй вӑхӑтӗнче «Чӑвашавтодор» предприятин гендиректорӗ пулнӑччӗ. Ӑна предприяти укҫине вӑрланӑшӑн судпа айӑпласа виҫ ҫуллӑха хупса хумалла тунӑччӗ.
Пӗлтӗрхи ҫу уйӑхӗн 10–15-мӗшӗсенче Муркаш районӗнче «Юман» илемлӗ фильм ӳкерме палӑртнине эпир пӗлтернӗччӗ. Халӗ ӑна сасӑ, тӗс, кӗвӗ енӗпе якатса ҫитермелли юлнӑ. Фильм режиссерӗ тата сценарисчӗсенчен пӗри Елена Рябцева унпа тӗрлӗ кинофестивале хутшӑнасшӑн. Еленӑпа эпир Фейсбукра ҫыхӑнтӑмӑр, фильм пирки каласа кӑтартма ыйтрӑмӑр.
Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ, халӗ Мускавра ӗҫлесе пурӑнакан ӑстан киноӳнерти пултарулӑхӗпе пирӗн тӑрӑхрисем Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» II кинофестивалӗнче паллашрӗҫ.
«Юман» сценарине вӑл Мускаври ҫӗнӗ кино шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ Рикке Бринпа ҫырнӑ. Фильмра Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артисчӗ, чӑваш халӑх артистки Нина Яковлева, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ҫамрӑксен театрӗн тӗп режиссерӗ Иосиф Дмитриев-Трер, Геннадий Айхи ҫыравҫӑн хӗрӗ Вероника тата ыттисем ӳкерӗннӗ.
Вероника «Ӑҫта каян, чӗкеҫ» юрра Нина Яковлевӑпа юрлать. Чӑвашла пӗлмен хӗре чӑваш сассисене кӑларма Мускавра пурӑнакан хреснашшӗ вӗрентнӗ. Вероника Мускаври театрсенчен пӗринче актерта ӗҫлет.
Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх фрончӗн хастарӗсем хӗлле ҫул-йӗре еплерехйӗркене кӗртнине тӗрӗсленӗ. Ҫулсене Шупашкар районӗнче пӑртан та юртан лайӑх тасатнине палӑртнӑ. Муркаш районӗнчи ҫул-йӗр пирки вара апла калаймӑн. Ҫил-тӑман вӑйлӑ кустарнӑранпа икӗ эрне иртнӗ пулин те ку тӑрӑхра пӑра катса пӗтермен, юра турттарса тухман. М-7 автоҫул ҫинчен вырӑнти ҫулсем ҫине пӑрӑнса кӗнӗ ҫӗрте кӗрт 2 метр ҫӳллӗшех купаланнӑ.
«Ҫул-йӗр тӗрӗслевӗ» проект ертӳҫи Илья Власов палӑртнӑ тӑрӑх, хӗллехи уйӑхсенче ҫула кирлӗ пек пӑхса тӑманшӑн подряд организацийӗ тӗлӗшпе суд ӗҫӗ пуҫарнӑ, тӗпчев пырать.
Унсӑр пуҫне Халӑх фрончӗн хастарӗсем Муркаш районӗнчи «Атӑл» — Мӑн Сӗнтӗр — Шашкар пристанӗ ҫулӑн икӗ ҫухрӑма тӑсӑлакан пайӗнче пысӑк лакӑмсенех асӑрханӑ.
Ҫак кунсенче республикӑри район-хулара пӗлтӗрхи ӗҫ-хӗле пӗтӗмлетекен пухусем иртнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Маларах, эпир пӗлнӗ тӑрӑх, шӑмӑршӑсемпе патӑрьелсем, муркашсем пуҫтарӑннӑ. Ӗнер ун пек пухусем Сӗнтӗрвӑрри тата Шупашкар районӗсенче иртнӗ.
Кӳкеҫринче Шупашкар район пульницин тӗп тухтӑрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Елена Петрова унти тухтӑрсен пулӑшӑвӗпе халӑхӑн 90 ытла проценчӗ кӑмӑллӑ тесе ӗнентернӗ. Пухӑва хутшӑннӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ку цифрӑна шанмасӑртарах йышӑннӑ. «Ыйтӑма хӑвӑр ирттеретӗр-им?» — тӗлӗннине пытарман республика ертӳҫи. «Медицина страхованийӗн фончӗ», — хуравланӑ шурӑ халатлисен ертӳҫи.
Михаил Васильевич Шупашкар районӗнче халӑхӑн 40 проценчӗ тухтӑрсемпе кӑмӑлсӑр тесе шухӑшланине пӗлтернӗ. Чӑн та, хӑш-пӗр ҫӗрте фельдшерпа акушер пункчӗсене хупнӑ, хӑш-пӗр вырӑнта черет вӑрӑм...
Чӑваш Енри район-хулара иртнӗ ҫулхи ӗҫе пӗтӗмлетме пуҫларӗҫ. Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Куславккара пуху иртнӗ. Унта Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.
Пухуччен Михаил Игнатьев Куславкка район пуҫлӑхӗпе Юрий Петровпа тата район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе Андрей Васильевпа тӗл пулнӑ. «Ертӳҫӗсем муниципалитетӑн бюджечӗ пирки сӳтсе явнӑ, районӑн малашнехи аталанӑвӗн ҫул-йӗрӗ ҫинчен калаҫнӑ», — хыпарланӑ Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче.
«Ӗҫ укҫин парӑмӗ пачах та пулмалла мар. Халӑхӑн пурнӑҫ шайне ӳстерсе пымалла. Вӗрентӗве, сывлӑх сыхлавне аталантарассипе ҫине тӑмалла. Халӑха ӗҫ вырӑнӗпе тивӗҫтерес ыйтупа та пысӑк тимлӗх уйӑрмалла», — тесе палӑртнӑ Михаил Игнатьев.
Ыран Патӑрьел тата Шӑмӑршӑ районӗсенче пухусем иртӗҫ, шӑматкун — Муркашра.
-5.7 °C